Werkeloosheid in Spanje

Spanje heeft een werkeloosheidsprobleem dat niet vergelijkbaar is met het onze en aangezien er deze dagen veel over de Spaanse werkeloosheid gepraat wordt, vond ik het nodig om op eigen wijze een duit in het (collecte)zakje te doen.
Het ontstaan van de werkeloosheid aldaar, in het land van Wereldkampioenen, sinaasappeltjes en zon, is volgens mij aan het volgende te danken. Let wel ik ben geen econoom, slechte een ervaringsdeskundige, ik moest terug naar Nederland vanwege de werkeloosheid, na jaren daar gewerkt en gewoond te hebben.

Daar gaat ie, stukje nare geschiedenis:
Door de dictatuur van Franco die onder meer gesteund werd door de grootgrondbezitters zijn er nooit regels afgesproken in die tijd over verdiensten en contracten. De enige vakbond was ook door Franco in het leven geroepen en dus een farce. Vergeet niet dat Spanje pas sinds 1978 een grondwet heeft en dat de overgangsregering nog vol zat met oude franquistische ministers, dat werknemers nog steeds weinig contracten hadden en dat dus het enige zekere werk dat van ambtenaar was (totdat je een corrupte ambtenarenbaas trof, of links gedachtegoed aanhing, dan verloor je geheid elke rechtszaak met betrekking tot ontslag). Dat is onder meer de reden dat Spanje zoveel ambtenaren heeft.

De landarbeiders werkten soms voor twee keer niks voor de grootgrondbezitters, een miniem dagloon, ze waren onverzekerd en mochten in een huiskamer wonen naast de varkensstal, hun eten verbouwden ze zelf en daarvan stonden ze een deel af aan de baas. Ik heb het over 20 jaar geleden.
De generatie erna heeft deze truc goed afgekeken. De eerste socialistische regeringen hebben een deel van de republikeinse waarden (van de tijd voor Franco) voor de arbeiders in ere hersteld, zeer tot ongenoegen van de Partido Popular, de conservatieve en uiterst rechtse en zeer katholieke partij. Toen deze weer aan de macht kwamen is weer een deel van het arbeidsrecht verloren gegaan, misschien niet officieel, maar er waren ( en zijn) zo weinig inspecties ( niet van belasting en niet van arbeid) dat veel werkgevers en zelfstandigen weer snel naar het oude systeem van corruptie en zwartwerken over gingen.

En nu 35 jaar na de dood van de dictator, krijgen nog steeds veel mensen geen goed contract. Een voorbeeld, iemand die 40 of meer uren in de horeca werkt krijgt een contract voor 8 uur en de rest zwart uitbetaald, dat is om de sociale lasten te drukken en het zwarte geld wit te wassen, van de werkgever wel te verstaan. De werknemer is ook maar voor 8 uur werkeloos als hij zijn baan verliest. En als hij protesteert, voor hem 50 anderen.
Sinds een jaar of drie is er een noodsituatie doordat alle zwartwerkers ( bouw en constructie) ineens geen werk meer hadden na het instorten van de woningmarkt. Huizenprijzen waren torenhoog ( de werkelijke waarde van de huizen lag veel lager, maar met een tekort aan woningen was dat snel verholpen), hypotheken idem dito.
Men schat dat op dat moment 35% van de economie 'ondergedoken economie' was. Veel niet als werkeloos geregistreerd staande arbeiders hebben zich toen alsnog geregistreerd, zij kregen geen WW, maar telden nu wel mee voor de cijfers. De armoede onder de werkeloze laagopgeleiden is groot, er bestaat namelijk geen bijstandsuitkering in Spanje, slechts een kleine tegemoetkoming voor mensen zonder inkomen, voornamelijk de ouderen. De inkomsten worden per gezin geteld en met de woningnood wonen ook veel oudere jongeren thuis, één inkomen is ook een inkomen en de staatskas is leeg, net zoals de gemeentekas en de deelstaatskas. De mensen met een WW uitkering hebben ook niet veel en dus klussen ze er zwart bij. De grote middenmoot worden 'mil-euristas' genoemd, naar het bedrag van hun maand salaris, ca 1000 euro.
En degene die altijd het zwarte geld vrolijk lieten rollen zijn behoudend geworden. Ze hebben bizarre hypotheken en leningen te betalen en worden nu gecontroleerd op het werkgever zijn.
De Spaanse crisis is net even anders als de Nederlandse. Veel mensen zijn nog gewend om op afbetaling te kopen, credist cards zijn een must en sparen is nooit Spaans geweest.
De Spaanse werkelozen zijn dus niet allemaal zonder werk ( in Nederland is daar net iets meer controle op), maar de ellende is een stuk groter. Er zijn natuurlijk nog veel meer oorzaken, ik schets maar een beeld van wat zichtbaar is.
De huidige PSOE (equivalent van de PvdA) krijgt tegenwerking bij elke maatregel die ze moeten nemen, rechts maant nu zelfs aan tot stakingen……(?)
Zapatero heeft een dubbele klus, als het niet een driedubbele is.
Regulering en controle van het werk, contracten en afdrachten in tijden van recessie
De mensen zonder enig inkomen voorzien van het hoogst noodzakelijke.
En last but not least
Vechten tegen de rechtse bierkaai.
Zo maar even een deel van het verhaal, in een notendop.
Kortom een andere situatie dan het onze, toch?

@Gavi Mensch

Voor de opiniesite JOOP.nl
Maastricht, 13-7-2010


PS Dinsdag de 13de is in Spanje net zoiets als vrijdag de 13de bij ons, maar dat terzijde.