Gastcolumn Koos Dirkse: De zorg moet naar de dokter

In een middelgrote stad is er bij een woning een schoorsteenbrandje uitgebroken. Geen enorme fik, het zou bij wijze van spreken kunnen worden geblust met twee emmers water.
Nu bestaat het plaatselijke brandweerkorps voor een groot deel uit goed opgeleide managers. Heren in keurige streepjespakken met stropdas. De brandmelding was net binnen en de heren kwamen direct in actie. Meteen werd er een projectgroep gevormd om deze zaak goed aan te pakken. De projectgroep, ook alert, stelde gelijk twee werkgroepen in, want er diende toch op breed niveau te worden bekeken, hoe die brand moest worden geblust. Er werden wandborden vol geschreven met berekeningen betreffende het aantal spuitgasten die nodig waren, hoeveel wagens er naar toe moesten, wat de druk van het water was om te kunnen spuiten, hoe lang de slangen waren, enz enz. Geen eenvoudige klus.
Een extern ingehuurd bureau bracht tenslotte de uitslag en kwam met een gedegen rapport, dat van begin tot het eind werd bestudeerd. Na een evaluatie bleek, dat er voldoende mensen in dienst waren bij het korps, maar te weinig voor het uitvoerende werk. Het grootste deel van de brandweerlieden was wegbezuinigd. Hierdoor konden slechts enkele spuitgasten naar die brand, want er moest een deel achterblijven in de kazerne voor eventuele nieuwe calamiteiten. Dus ging er slechts 1 wagen op pad. Uiteraard zonder sirene. Dit in het kader van de privacy van de bewoners. Inmiddels stond de halve stad in lichterlaaie.
Een intern onderzoek heeft later uitgewezen, dat er een verkeerd beleid was gevoerd bij dat korps. De managers hadden er een grote puinhoop van gemaakt en moesten het veld ruimen. Naast het riante honorarium kregen ze uiteraard nog een buitenproportionele bonus mee. Je kunt mensen van dat niveau toch niet zo op straat zetten……

Het lijkt een onwerkelijk verhaal, maar zo gaat het nu al jaren in de zorgsector, met name de ziekenhuizen.
Zo’n dertig jaar geleden bestond een ziekenhuis uit merendeel verpleegkundigen, artsen, laboratoriumpersoneel, laboranten, enz enz. Deze zorgverleners voerden op eigen initiatief hun werk uit en dit voldeed uitstekend. Aan de top van het ziekenhuis hadden drie directeuren de leiding: een algemeen directeur, een medisch directeur en een directeur beheer. De zorg was betaalbaar. Er waren geen verrichtingen of opnames, die om een eigen bijdrage van de patiënt vroegen. Dit gold ook voor de gehele eerste lijnszorg. Alles werd betaald en geen eigen risico of eigen bijdrage. Had men kraamhulp nodig, dan kwam er 10 dagen kraamzorg, men kon zonder beperkingen naar de fysiotherapie en medicijnen werden volledig vergoed. Men merkte niet eens dat men zorgpremie betaalde.
In die tijd waren er (nog) geen Pc’s. Een administratieve dienst van een academisch ziekenhuis bestond uit circa 25 medewerkers, die nog te maken hadden met drie soorten verzekeringen: ziekenfonds, particulier en privépatiënten. Zij kregen de klus altijd geklaard!
Toen kwam de grote ommekeer. De directie van een ziekenhuis werd omgevormd door een Raad van Bestuur. Daaronder kwam een brede laag van directeuren (in het ziekenhuis waar ik werkte: 24 stuks). De administratieve dienst werd omgedoopt tot financieel-economische dienst, zo’n 160 medewerkers. Externe bureaus werden ingehuurd en men struikelde over de (externe) managers à minimaal 1.000 euro per dag (is gelijk aan circa 12 verpleegkundigen). Ik heb ziekenhuizen meegemaakt, die er minimaal 40 hadden rondlopen. Vaak wist de leiding niet eens meer dat ze waren ingehuurd.
De zorgsector wordt nog steeds gezien als melkkoe. Er gaan tientallen miljarden euro’s in om en men wil hiervan graag een graantje meepikken. Deze situatie is teveel doorgeslagen. Het is toch te gek voor woorden, dat een manager gaat uitmaken of en wanneer een patiënt behandeld wordt en die bepaalt of een operatie al dan niet wordt uitgevoerd. Ziekenhuizen kun je tegenwoordig vergelijken met garagebedrijven, waarin het medisch personeel voor monteurs mag spelen. Vindt men tijdens de werkzaamheden iets dat afwijkt, dan moet men eerst van hogerhand toestemming krijgen of dit ook gelijk ‘gerepareerd’ mag worden.
Dit zie je over de gehele sector. Zorgverzekeraars, die uitmaken waar een patiënt geholpen moet worden. Daarnaast geven zij aan welke ziekenhuizen moeten sluiten. Zij krijgen steeds meer macht binnen de zorg. Enorme organisaties, waar miljarden in omgaan. De zorg kent twee ontwikkelingen: de eerste is de kwaliteit van de zorg, die met sprongen vooruit gaat, te danken aan de medici, de medische onderzoekers, hulpafdelingen, etc. De tweede is de kosten. Dit wordt geregeld door het management en is niet meer in de hand te houden. De kosten vliegen de pan uit. Het valt mij op dat ditzelfde op andere gebieden ook gebeurt. Kijk naar de banken, zorgverzekeraars, het Europese gebeuren….. Het is wederom het management dat hiervoor verantwoordelijk is.
Iets waar ik me ook over verbaas is het feit van de cijfers betreffende de zorgkosten. Prachtige tabellen hoe de kosten zullen oplopen tot boven de 150 miljard in 2025. Daarnaast krijgt men getallen over de premies: de jaarlijkse zorgkosten/aantal afnemers. Dat moet worden opgebracht. Ik heb nog nooit iemand horen zeggen: zouden die kosten niet wat minder kunnen? Er wordt nu maar aangenomen dat dit vaststaande cijfers zijn. Afgelopen week las ik een artikel, dat de artsen de schuld zijn van de enorme toename van de kosten. Te zot voor woorden om dit te concluderen!
Het wordt hoog tijd voor de grote ommekeer. Meer handen aan het bed en terugdringen van het niet-medisch personeel. Administratief personeel moet weer worden gezien als ondersteuning van het medisch handelen en niet omgekeerd. En niet zoals enige tijd geleden uit een onderzoek bleek: gemiddeld zeven medewerkers per bed, waarvan 5 niet-medisch. En dan wordt er nota bene bezuinigd op de verpleegkundige die erbij staat……
Het wordt tijd dat de medici weer gaan uitmaken hoe een zorginstelling patienten moet behandelen.
De zorg moet (weer) naar de dokter!

Koos Dirkse (oud ziekenhuisdirecteur) All right reserved 2012

24/07/2012

.